eauxxamp Trong hành trình trải nghiệm và học hỏi tại xứ sở hoa anh đào, Làm thêm của thực tập sinh Nhật luôn là chủ đề thu hút sự chú ý của nhiều người. Đây không chỉ là vấn đề về thu nhập mà còn mở ra nhiều cơ hội, thách thức và những điều cần cân nhắc cho mỗi thực tập sinh.
Thực tập sinh Nhật có được làm thêm không?
Thực tập sinh kỹ năng tại Nhật Bản là đối tượng đặc biệt, chịu sự quản lý chặt chẽ từ cả phía chính phủ Nhật và các tổ chức quản lý (nghiệp đoàn). Theo quy định, thực tập sinh chỉ được làm thêm tại chính nơi tiếp nhận (công ty hoặc xí nghiệp đã ký hợp đồng). Việc làm thêm này phải nằm trong phạm vi công việc đã được ghi rõ trong hợp đồng lao động và được sự đồng ý bằng văn bản của công ty tiếp nhận. Thực tập sinh không được tự ý tìm kiếm việc làm thêm bên ngoài, không được làm việc tại các địa điểm không thuộc quyền quản lý của công ty tiếp nhận, dù là công việc ngắn hạn hay dài hạn.
Nếu thực tập sinh vi phạm, tức là tự ý làm thêm ngoài công ty, nhận việc ngoài giờ, hoặc làm các công việc không đúng ngành nghề đã đăng ký, sẽ bị coi là vi phạm pháp luật Nhật Bản. Hình phạt có thể là chấm dứt hợp đồng, buộc về nước ngay lập tức, thậm chí cấm nhập cảnh lại Nhật Bản trong nhiều năm. Các tổ chức quản lý và công ty tiếp nhận đều thường xuyên kiểm tra, giám sát để đảm bảo thực tập sinh không vi phạm quy định này. Ngoài ra, việc làm thêm chỉ được phép khi không ảnh hưởng đến công việc chính, không gây nguy hiểm cho sức khỏe và tuân thủ đầy đủ các quy định về lao động của Nhật Bản.
Quy định về thời gian làm thêm
Luật lao động Nhật Bản quy định rõ về thời gian làm việc và làm thêm đối với tất cả người lao động, bao gồm cả thực tập sinh kỹ năng. Thời gian làm việc tiêu chuẩn là 8 giờ/ngày, 40 giờ/tuần, chưa tính thời gian nghỉ giải lao. Nếu có nhu cầu sản xuất hoặc do đặc thù công việc, công ty có thể đề nghị thực tập sinh làm thêm (tăng ca), nhưng phải tuân thủ các giới hạn pháp luật.
Cụ thể, tổng số giờ làm thêm không được vượt quá 45 giờ/tháng và 360 giờ/năm, trừ các trường hợp đặc biệt có sự đồng thuận giữa công ty và nghiệp đoàn, nhưng cũng không vượt quá 720 giờ/năm. Làm thêm vào ban đêm (từ 22h đến 5h sáng hôm sau), ngày nghỉ, hoặc ngày lễ phải được sắp xếp hợp lý, đảm bảo thực tập sinh có đủ thời gian nghỉ ngơi, phục hồi sức khỏe. Công ty có trách nhiệm theo dõi, ghi chép rõ ràng số giờ làm thêm của từng thực tập sinh, báo cáo định kỳ với nghiệp đoàn và cơ quan chức năng.
Thực tập sinh không được phép làm thêm liên tục nhiều ngày mà không có ngày nghỉ. Nếu thực tập sinh làm thêm vượt quá quy định mà không được sự đồng ý của công ty hoặc nghiệp đoàn, cả thực tập sinh và doanh nghiệp đều có thể bị xử phạt. Ngoài ra, việc làm thêm chỉ được thực hiện khi công việc chính vẫn đảm bảo chất lượng, không ảnh hưởng đến tiến độ sản xuất và sức khỏe của người lao động.
Mức lương làm thêm và cách tính
Lương làm thêm của thực tập sinh tại Nhật Bản được tính theo quy định của Luật lao động, đảm bảo minh bạch và công bằng. Cụ thể, lương làm thêm ngoài giờ hành chính (sau 8 tiếng/ngày hoặc 40 tiếng/tuần) được trả tối thiểu 125% so với lương cơ bản. Nếu làm thêm vào ban đêm (22h-5h), mức lương tối thiểu là 150% lương cơ bản. Làm thêm vào ngày nghỉ, ngày lễ, mức lương có thể dao động từ 135% đến 200% lương cơ bản, tùy theo từng trường hợp cụ thể và quy định của từng địa phương.
Tiền lương làm thêm được thể hiện rõ ràng trên bảng lương hàng tháng, tách biệt với lương cơ bản. Các khoản phụ cấp, thưởng, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và thuế thu nhập cá nhân đều được tính toán và khấu trừ minh bạch. Thực tập sinh không bị trừ thêm bất kỳ khoản phí nào khác ngoài các khoản bắt buộc theo luật định. Việc trả lương làm thêm tuân thủ nghiêm ngặt quy định, nếu công ty vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm khắc bởi cơ quan chức năng.
Ví dụ, nếu lương cơ bản là 120.000 yên/tháng, thực tập sinh làm thêm 40 giờ/tháng, với mức 125% lương cơ bản, thì tiền làm thêm nhận được khoảng 22.500 yên/tháng (chưa tính các khoản phụ cấp khác). Nhờ đó, tổng thu nhập hàng tháng của thực tập sinh có thể tăng đáng kể so với chỉ nhận lương cơ bản.
Các ngành nghề có nhiều cơ hội làm thêm
Cơ hội làm thêm của thực tập sinh phụ thuộc rất lớn vào ngành nghề, đặc thù sản xuất và nhu cầu của từng doanh nghiệp. Thực tế, không phải ngành nào cũng có nhiều giờ làm thêm. Một số ngành nghề nổi bật thường có nhiều cơ hội làm thêm gồm:
Chế biến thực phẩm: Do đặc thù sản xuất liên tục, nhu cầu đáp ứng đơn hàng lớn, nhiều nhà máy thực phẩm thường xuyên tổ chức tăng ca, đặc biệt vào mùa cao điểm.
Cơ khí, lắp ráp linh kiện: Các nhà máy sản xuất linh kiện điện tử, ô tô, máy móc thường có đơn hàng lớn, yêu cầu nhân công làm thêm để kịp tiến độ giao hàng.
Nông nghiệp: Vào mùa thu hoạch, chăm sóc cây trồng, chăn nuôi, thực tập sinh thường được sắp xếp làm thêm để đảm bảo tiến độ sản xuất.
May mặc: Các xưởng may, nhà máy dệt thường tăng ca vào thời điểm cao điểm đơn hàng xuất khẩu.
Ngược lại, các ngành như điều dưỡng, xây dựng, khách sạn, nhà hàng, do đặc thù công việc hoặc quy định ngành nghề, thường ít hoặc không có cơ hội làm thêm. Ngoài ra, việc có được làm thêm nhiều hay không còn phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của công ty, nhu cầu thị trường và chính sách quản lý lao động của từng địa phương.
Lợi ích khi làm thêm đối với thực tập sinh
Làm thêm hợp pháp tại Nhật Bản mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho thực tập sinh. Đầu tiên, làm thêm giúp tăng thu nhập đáng kể, giúp thực tập sinh có thể tiết kiệm được khoản tiền lớn để gửi về cho gia đình hoặc đầu tư cho tương lai sau khi về nước. Khoản tiền làm thêm này thường chiếm từ 20-40% tổng thu nhập hàng tháng, là nguồn động lực lớn để thực tập sinh cố gắng làm việc.
Bên cạnh đó, làm thêm còn giúp thực tập sinh rèn luyện kỹ năng làm việc chuyên nghiệp, nâng cao khả năng quản lý thời gian, chịu áp lực công việc. Khi tham gia làm thêm, thực tập sinh có cơ hội giao tiếp nhiều hơn với đồng nghiệp người Nhật, từ đó cải thiện kỹ năng tiếng Nhật, hiểu sâu hơn về văn hóa doanh nghiệp, phong cách làm việc và lối sống của người bản xứ. Những trải nghiệm này không chỉ giúp ích trong quá trình làm việc tại Nhật mà còn là nền tảng vững chắc cho sự phát triển nghề nghiệp sau này khi trở về Việt Nam.
Ngoài ra, việc làm thêm còn giúp thực tập sinh mở rộng mối quan hệ, học hỏi kinh nghiệm thực tế, tăng khả năng thích nghi với môi trường làm việc quốc tế. Đây là những yếu tố quan trọng giúp thực tập sinh nâng cao giá trị bản thân, dễ dàng tìm kiếm việc làm tốt sau khi hoàn thành chương trình thực tập tại Nhật.
Rủi ro và lưu ý khi làm thêm
Bên cạnh những lợi ích, làm thêm cũng tiềm ẩn không ít rủi ro nếu thực tập sinh không tuân thủ đúng quy định. Rủi ro lớn nhất là vi phạm pháp luật khi tự ý nhận việc ngoài, làm thêm vượt quá số giờ cho phép hoặc làm thêm không đúng ngành nghề đã đăng ký. Khi bị phát hiện, thực tập sinh có thể bị chấm dứt hợp đồng, trục xuất về nước, cấm quay lại Nhật Bản làm việc trong nhiều năm, thậm chí ảnh hưởng đến hồ sơ xuất cảnh sau này.
Làm thêm quá sức, không cân đối giữa công việc chính và làm thêm sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, dễ dẫn đến kiệt sức, mắc các bệnh về thể chất và tinh thần, giảm hiệu quả công việc chính, thậm chí gây tai nạn lao động. Ngoài ra, nếu làm thêm không hợp pháp, thực tập sinh sẽ mất quyền lợi bảo hiểm, không được bồi thường khi xảy ra sự cố.
Một số trường hợp, thực tập sinh bị lừa đảo, bị bóc lột sức lao động khi nhận làm thêm ngoài, không được trả lương đúng quy định, hoặc bị ép làm việc trong điều kiện không an toàn. Vì vậy, thực tập sinh cần tuyệt đối cảnh giác, chỉ làm thêm khi được công ty đồng ý và đảm bảo đầy đủ quyền lợi theo luật định.
Lời khuyên dành cho thực tập sinh muốn làm thêm tại Nhật
Để tận dụng tối đa lợi ích từ việc làm thêm mà không gặp rủi ro, thực tập sinh cần lưu ý một số điểm quan trọng. Trước tiên, hãy tìm hiểu kỹ các quy định của công ty tiếp nhận, nghiệp đoàn và pháp luật Nhật Bản về làm thêm. Chỉ làm thêm khi có sự đồng ý chính thức từ công ty và đảm bảo không vượt quá số giờ cho phép. Luôn ưu tiên sức khỏe, cân đối giữa công việc chính và làm thêm, nghỉ ngơi hợp lý để duy trì hiệu quả lâu dài.
Chủ động trao đổi với quản lý hoặc nghiệp đoàn nếu có nhu cầu làm thêm, không tự ý nhận việc ngoài hoặc làm thêm không đúng quy định. Tích cực học hỏi, nâng cao kỹ năng chuyên môn và trình độ tiếng Nhật để mở rộng cơ hội làm thêm hợp pháp, tăng thu nhập. Luôn giữ gìn uy tín cá nhân, tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền lợi của bản thân và xây dựng nền tảng vững chắc cho sự nghiệp sau này.
Tóm lại, Làm thêm của thực tập sinh Nhật là cơ hội lớn để nâng cao thu nhập, tích lũy kinh nghiệm và phát triển bản thân nếu biết tận dụng đúng cách. Hãy luôn tuân thủ quy định, giữ gìn sức khỏe và không ngừng học hỏi để biến quãng thời gian thực tập thành bước đệm vững chắc cho tương lai. Chúc các bạn luôn vững tin và thành công!
Nhân Trí